“Aşk ve tutku, bir eş seçmek için son derece gerekli olan sağduyuyu kolayca köreltir. Eş seçiminde yanılmak büyük bir tehlikedir ve doğru seçimi yapabilmek için, büyük bir bilgeliğe ve Tanrı'nın yardımına ihtiyaç vardır. İnsan uzun bir yolculuk yapmak istediğinde, eğer ihtiyatlıysa, yola çıkmadan önce, güvenilir, barışsever bir yol arkadaşı arar kendisine. Madem öyle, ömrü boyunca, son durak olan ölüme kadar sürecek yolculukta, niye aynı şeyi yapmasın?”
Don Quijote, Miguel de Cervantes
Hakkında romanlar yazılan, araştırmalar yapılan, hastalık mı değil mi diye tartışılan bir kavram aşk…Hem kavramın kendisi karışık, hem de hissettirdikleri…14 Şubat yaklaşırken aşktan konuşmamak olmaz…
Acaba sıkça kullandığımız aşk üçgeni kavramı nereden gelmektedir? Amerikalı bir psikolog olan Robert Stenberg’in teorisidir aşk üçgeni…Yukarıda Stenberg’in aşk üçgeni kavramının şeklini görüyoruz. Yakınlık, bağlanma ve tutku ise bu üçgenin kenarları.
Yakınlık:
Kişilerarasındaki karşılıklı anlayışı ifade eder. Karşılıklı duygusal alıp verme yani duygusal desteği anlatmak için kullanılır. Kişiler birbirlerinin mutluluğu için çabalar.
Tutku:
Ötekine duyulan cinsel çekimdir. Romantizm, fiziksel çekicilik ve beğenme gibi öğeler içerir.
Bağlanma:
Kişi ötekine gerçek aşk duyguları hissetmese de ona bağlı olduğunu hissedebilir ya da sevdiğine bağlı olmasa da ona gerçek aşk hissedebilir.
Stenberg sekiz aşk türünü öne sürmüştür:
1. Beğenme/Hoşlanma (Yakınlık): Kişi diğer kişiye kendini yakın hisseder. Ancak içinde tutku ve uzun süreli bağlanma yoktur.
2. Çılgınca aşk (Tutku): Karşıdaki kişiye aşık değil, hayalinde yarattığı kişiye aşıktır. Ötekine karşı yoğun bir tutku hisseder.
3. Boş aşk (Bağlanma): Yakınlık ve tutku içermez. Zaman içinde duygusal içeriği azalır ve son bulur.
4. Romantik aşk (Yakınlık+Tutku): Kişiler birbirlerini fiziksel ve zihinsel açıdan çekici bulur. Bağlanma şart değildir.
5. Arkadaşça aşk (Yakınlık+Bağlanma): İçinde tutku barındırmayan arkadaşlık ilişkileri olarak tanımlanabilir.
6. Aptalca aşk (Tutku+Bağlanma): Filmlerdeki aşklar örnek gösterilebilir. Yakınlık dışarıda bırakılır ve tutkuyla bağlanılır. Tutku azalınca da hisler de azalır.
7. Mükemmel aşk (Yakınlık+Tutku+Bağlanma): Bulmak zor, kaybetmek kolay. İdeal olan aşk.
8. Aşksızlık: Zorunluluk nedeniyle kurulan ilişkilerdir. İçerisinde arkadaşlık dahi içermez.
Stenberg’e göre ne kadar da çok aşk türü var…Peki ya sizin aşkınız hangisi?
KAYNAKLAR
Sternberg RJ. A triangular theory of love. In Psychology of Love (Eds RJ Sternberg, ML Barnes):68-99. New Haven, Yale University Press, 1988.
Atak, H., & Taştan, N. (2012). Romantik ilişkiler ve aşk. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 4(4), 520-546.
Don Quijote, Miguel de Cervantes.
