HAYY :
Diri ,canlı, yaşayan demektir. Hayy kelimesi çoğul halinde Kur’an-ı Kerim’de 24 kez geçer. Cenab-ı Hakk’ın sıfatlarındandır. Allah, ezelidir, ebedidir.
HAZR VE İBAHA :
Hazr, haram, yasak; ibaha ise mübah ( ne günah, ne sevap) demektir. Hazr ve ibaha tabiri fıkıh ve hadis kitaplarında dinen yasaklanan ve helal kılınan şeylerin işlendiği bölüme verilen isimdir.
HAZRET :
Sözlükte, yakında ve yanında bulunmak, önünde olmak manalarındadır. Edebi metinlerde Allah , peygamber ve ulu kişiler hakkında kullanılmıştır.
HEBÂ :
Sözlükte, toz, zerre anlamındadır. Kur’an’da iki yerde ahirette hiçbir karşılık verilmeyip boşa giden, geçersiz kabul edilen ameller için kullanılmıştır.
HELAK :
Sözlükte, ölmek, mahvolmak anlamına gelir. Din dilinde , fert ve toplumların yok edilmek suretiyle cezalandırılması demektir.
HELAL :
Yapılması dinen sakıncalı olmayan işler demektir.
HERVELE :
Hervele, Hac ibadeti esnasında yapılan sa’yin sünnetlerindendir. Safa ile Merve tepeleri arasında sa’y yaparken erkeklerin yeşil ışıkla aydınlatılmış sütunlar arasında hervele yapması sünnettir. Kadınlar ise hervele yapmazlar.
HESAP :
Kur’an’da hesap kelimesi türevleriyle birlikte kırk ayette geçmiştir. “Muhakkak ki Allah, hesabı pek çabuk görendir. “ ( Âl-i İmran, 81).
HEVÂ :
Sözlükte, istek, meyil, heves gibi anlamlardadır. Din dilinde kötü arzulara karşı meyil demektir. Hevalarına uyanlar büyük günah işlemiş olurlar.
HINS :
Kur’an’da yemini bozmak anlamında geçmektedir.
HIRKA-İ SAADET :
Peygamberimizin hırkasıdır.
HİBE:
Fıkıhta bir malın bedelsiz olarak başkasına verilmesidir.
HİCAB :
Perde, örtü , iki şey arasına konan engel anlamındadır. Kur’an’da , Ahiret gününde Allah’ı görmeye engel olan perde demektir.
HİCRET :
Sözlükte, terk etmek, ayrılmak, bir yerden bir yere göç temek demektir. Din literatüründe Hz. Peygamber’in ( a.s) Mekke’den Medine’ye göç etmesidir.
HİDAYET :
Sözlükte, yol göstermek, doğru yola iletmek ve gerçeğe ulaşmak manasındadır. Din dilinde Allah’ın insanları Kitap ve Peygamberleri vasıtasıyla hidayete , doğru yola iletmesidir.
HİKMET :
Hükmetmek, hakim olmak, yönetmek, düzletmek amacıyla men etmek, dönmek ve sağlam yapmak anlamlarında kullanılmaktadır. Terim olarak, adalet, ilim, nübüvvet , Kur’an, Allah’a itaat, dini anlayış, Allah korkusu, aklı, söz ve işte isabet, hakkı bilme ve hayır işlemek demektir.
Hikmet kavramı Kur’an’da ;
Öğüt, anlama, bilgi ve akli deliller, Kur’an, Kur’an’ın yorumu ve peygamberlik manalarında kullanılmaktadır.
HİLAFET :
Sözlükte, birinin yerine geçmek, bir kimseden sonra gelmek onun yerini almak, vekalet etmek, temsil etmek manalarındadır.
Kur’an-ı Kerim’de halife ( çoğulu halaif,hulefa) gibi anlamlara gelen hilafet, bir kavram olarak, Hz. Peygamberden sonraki devlet başkanlığı kurumunu ifade eder.
HİLE-İ ŞER’İYYE :
Kelime anlamı olarak, meşru çare, hukuki çözüm yolu demektir. Din literatüründe yasaklanmış bir sonucu elde etmek amacıyla , şekil bakımından kurallara uygun bir işlemi vasıta etmek, fiil ve işlemleri şekil bakımından kurallara uygun hale getirmektir.
Hanefilere göre günaha götürmeyen hile-i şer’iyye yapmakta bir sakınca yoktur.
Devam edecek…
KAYNAK : Dini Kavramlar Sözlüğü, Yenişafak, 2009
