Bugün, 29 Mart 2024 Cuma

Dr. Abdurrahman TOMAKİN


YAŞLI VE YAŞLI BAKIMI


Günümüzde Yaşlı ve Hasta Bakımı giderek sorun oluşturmaya başlamıştır. Bunun da nedeni insanların yaşlılarına karşı tahammülsüz olmaları ve bakımında yeterli özeni göstermemeleridir. Oysaki her insan gün geçtikçe yaşlanmakta olduğunu bilmeli ve herkes bir gün elden ayaktan düşeceğini hesap ederek yaşlı ve özellikle hasta kişilere karşı biraz daha duyarlı davranmalıdır.

Bakıma muhtaç yaşlı insanların genel tıbbi sorunları ve hastalıkları yok ise sadece kişisel ihtiyaçlarının giderilmesi için yardıma ihtiyaç duymaktadırlar. Şayet çeşitli hastalıkları da varsa kişisel bakımla birlikte tedavisi ve ilaç alımı da kontrollü şekilde yapılmak zorundadır.

 Yaşlılık nedir, yaşlı hasta kime denir, evde bakım hizmetleri neleri kapsar, yaşlı hastanın evde bakımındaki sorunları nelerdir bunların bilinmesi gerekir.

YAŞLILIK normal bir süreç olup, bireylerin fizyolojik ve ruhsal güçlerini geri dönüşümsüz olarak yavaş yavaş kaybetme durumu olarak tanımlanabilmektedir. Biyolojik ve psikolojik alandaki kayıplar, sosyal alandaki kayıpları da beraberinde getirmektedir.

Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO, 1998) yaşlılıkla ilgili yayınladığı raporlarda ve ülkemizde yaşlılığın başlangıcı 65 yaş olarak belirtilmektedir.

2020 yılında yaşlıların %8,5; 2030 yılında ise %12,1 olacağı tahmin edilmektedir.

Dünya genelinde 60 yaş üzerindeki nüfusun 2025 yılında 1,2 milyara 2050 yılında 2 milyara ulaşması beklenmektedir.

Ülkemizde 1990 nüfus sayımına göre yaşlı nüfus oranı %4,3 iken, 2000 yılında %5,6’ya 2003 verilerine göre, ülkemizdeki 65 yaş ve üstü nüfus oranı 6,9’da yükselmiştir.

Özellikle 85 yaş ve üstündeki kişilerin %40’ının günlük hayat aktivitelerini sürdürebilmeleri için yardıma ihtiyaç duymaktadırlar.

İleri yaş grubunda bildirimi yapılmayan hastalık sayısı çok yüksektir. Pek çok sorun, yaşlının kendisi veya yakınları tarafından “Yaşlılıktandır” denerek göz ardı edilmektedir. Oysa bu belirtiler tedavisi mümkün olan bir hastalığın habercisi olabilir. Fakat hekime başvurulmadıkça; ya tedavi edilemez, ya da iyileşmesi gecikerek kişiyi günlük hayatında bağımlı hale getirir.

Diğer yandan yaşlıların hastane ortamında uzun süre bakılmasının ülkelere getirdiği maddi yük, günümüzde hızla artan nüfus, kişi başına düşen hastane yatak sayısında azalma, hastada hastaneye yatış ile ilgili birçok fiziksel, psikolojik ve sosyal sorunlara neden olabilmektedir.

Teknolojik gelişmeler sağlık hizmetlerinin ev ortamında da yapılmasına imkân verebilmektedir.

Bu bakımdan EVDE BAKIM için bir tarif yapılmak istenirse şu şekilde yapılabilir: özürlü, yaşlı, müzmin hastalığı olan veya nekahet dönemindeki bireyleri bulundukları ortamda destekleyerek, sosyal hayata ayak uydurabilmelerini sağlamak, hayatlarını mutlu ve huzurlu bir biçimde sürdürerek toplumsal uyumu gerçekleştirmektir. Ayrıca bakıma ihtiyaç duyan bireyin aile üyeleri ve özellikle de ailedeki kadın üzerindeki yükünü hafifletmektir. Tüm bunlar için birey ve aileye sunulan psiko-sosyal, fizyolojik ve tıbbi destek hizmetleri içeren sosyal hizmet ve bakım modelidir

Bu amaçla 2005 yılında Sağlık Bakanlığı tarafından “Evde Bakım Hizmetleri sunumu” hakkında bir yönetmelik ve 2010 yılında da bu yönetmelik kapsamında “Evde Sağlık hizmetlerinin uygulama usul ve esasları hakkında bir yönerge “ yayınlanmıştır.

Sağlık Bakanlığının 2010 yılında Türkiye’de tüm illerin Aile Hekimliği uygulamasına geçmesinin ardından Aile Hekimlerinin Yaşlı Hastaların evde bakım Hizmetlerindeki yerini ve rolünü öne çıkarmıştır.

Ancak yaşlılar sadece hastalık bazında değil işlevsellik bazında hizmete ihtiyaçları olabileceği göz önünde bulundurulduğunda bu hizmetin MULTİDİSİPLİNER yani tıp alanındaki değişik uzmanlık dalları ile bir araya verilmesi gerektiğini ortaya çıkarmıştır.

Altmış beş yaş ve üzeri kişilerin çoğunda bir veya iki kronik hastalık bir arada bulunmaktadır. Belli bir organ sistemine veya hastalığa ait olmayan bazı belirtilere yaşlı hastalarda sık rastlanmaktadır.

Yaşlı hastalar değerlendirilirken Baş Ağrısı, Halsizlik, İştahsızlık, Baş Dönmesi ve bazı şikâyetleri mutlaka dikkate alınmalıdır. Zira yaşlıların ve aile fertlerinin bu belirtileri “Yaşlılıktandır” diyerek doğal karşılamaları hatalı bir yaklaşım olacaktır. Çünkü bu durum altta yatan başka bir sorunun habercisi olabilmektedir.

Evde bakım hizmetleri ile yaşlı bireylerin kendi evlerinde ya da çevrelerinde bağımsız olarak günlük yaşam aktivitelerini sürdürebilmeleri amaçlanmaktadır.

 

YAŞLI HASTALARIN EV BAKIM HİZMETLERİNDE KARŞILAŞILAN  SORUNLAR:

A) Sosyo ekonomik ve kültürel sorunlar,

B) Koruyucu sağlık hizmetleri açısından ortaya çıkabilecek sorunlar,

C- Yaşlı hastalarda birden fazla kronik hastalığın birlikte olması,

D-İdari sorunlar şeklinde gruplandırma yapılabilir.

(devam edecek)